Onderzoekend leren? Klinkt super, maar hoe pak ik dat aan?
Wat is wetenschappelijk onderzoek?
Wetenschappers hebben allerlei vragen en willen daar antwoord op. Ze kunnen vaak niet in de hersenen van een dier kijken en vragen waarom een dier iets doet kan natuurlijk ook niet! Dus moet je een een onderzoek doen naar het gedrag. Je biedt het dier (liefst meerdere dieren van dezelfde soort) een omgeving aan en kijkt wat de dieren doen (hoe ze zich gedragen).
Om leerlingen te laten ervaren hoe je een onderzoek kunt opzetten, kun je een eenvoudig gedragsonderzoekje doen met pissebedden. Deze dieren kun je makkelijk vinden in je tuin. Nóg leuker is om ze met de leerlingen te gaan verzamelen in het bos. Doe dan gelijk het e-lespakket Bodemdiertjes zoeken.
Aanpak in de klas
Onderzoeksvraag formuleren
Terug naar het onderzoek. Je zou de leerlingen de onderzoeksvraag zelf kunnen laten formuleren. Stuur een beetje aan op de eigenschappen van de omgeving van een pissebed. Zo bijvoorbeeld:
Vraag waar pissebedden leven. Antwoord: onder dood hout, schors, stenen.
Is het daar vochtig of droog? Antwoord: vochtig
Zitten pissebedden altijd in een natte omgeving? Niet altijd, maar wel vaak.
Kun je een onderzoeksvraag bedenken, die gaat over de voorkeur van een pissebed? Waar leeft hij het liefst?
Laat ze hier maar even over brainstormen in een groepje.
Laat de leerlingen uitkomen op de onderzoeksvraag:
Leeft een pissebed liever op een vochtige of op een droge plek?
Onderzoek opzetten
Zet nu het onderzoeksmateriaal klaar:
potje met pissebedden,
keukenpapier,
steentjes (als je buiten werkt),
water,
witte platte bakjes (afhaal)
timer
papier
Deel het werkboekje en het mini-boekje uit (instructies vind je hier) en laat de leerlingen nadenken over een opzet met behulp van de Ontwerpcyclus (achterzijde boekje):
Laat deze video nog niet zien, maar bekijk hem zelf wel even om een idee te krijgen van een onderzoeksopzet met het bovengenoemde materiaal.
Resultaten opschrijven, analyseren en conclusie opschrijven
In het werkboekje (les Pissebeddenonderzoek is beschikbaar in de Demo Bodemdiertjes onderzoeken) vind je pagina's waarop de leerlingen hun opzet, resultaten en conclusies kunnen opschrijven. Dat kan ook in het mini-boekje, net wat je zelf handig vindt.
Wat hebben we geleerd?
Na deze les hebben je leerlingen een écht wetenschappelijk onderzoek opgezet. Door gebruik te maken van de ontwerpcyclus, leren de kinderen dat je je opzet kunt aanpassen en tijdens de uitvoering van je onderzoek komt tot de beste opzet. Hopelijk hebben de kinderen een antwoord op de onderzoeksvraag!
Herhaling en andere mogelijkheden
Je kunt het een half jaar later nog eens doen, zodat de kinderen leren dat het resultaat herhaalbaar moet zijn. Ook kun je een andere vraag onderzoeken: bijvoorbeeld door de voorkeur van pissebedden voor licht of donker te onderzoeken. Ook zijn er andere levensvormen die je kunt onderzoeken, zoals het kiemen van een bruine boon (zie Project (On)kruid).
Heel veel plezier en schrijf je gerust in voor een kennismakingsgesprek!