In onze samenleving worden kinderen voortdurend aangemoedigd om "het goed" te doen. Zodra ze ergens op klimmen of kunnen fietsen worden ze geprezen en zodra ze ergens vanaf vallen krijgen ze adviezen over hoe ze dat de volgende keer kunnen voorkomen. Want het kan altijd beter...Of niet?
vrij om te leren
En wat als we het kind nu eens vrij gelaten om te onderzoeken? En dan bedoel ik ook echt vrij. Niet "onderzoekend leren" waarna de kinderen toch nog hun bevindingen moeten presenteren (met een presentatie/werkstuk aan bepaalde eisen moeten voldoen). Dat is ook leerzaam, maar niet "vrij". De begeleider is een mentor, een inspirator. Iemand met meer kennis, met tips en vragen, maar zich bewust van zijn rol als begeleider ipv docent (Latijn: docere = aanleren, instrueren, bijbrengen).
open-end play
Eén van de mogelijkheden is het aanbieden van Open-end activiteiten. Een Open-end activiteit heeft geen ander doel dan exploreren. Het kind bepaalt het onderwerp, de methode en een eventueel product (als het kind dat leuk vindt om te maken / doen, zoals werkstuk, boekje of presentatie). Voorbeelden zijn:
diersporen zoeken in het bos
spelen met zand water en "waardeloze" materialen: loose parts play
fantasie-spel (toneelspelen, bouwen, knutselen)
leren programmeren en kleine games ontwerpen
niks doen, liefst in een groene omgeving. Ze gaan vanzelf leerzame dingen doen, zoals boven in een boom zitten (tot rust komen), hutten bouwen, beestjes zoeken, …
Niets moet, alles mag en kinderen bepalen de gang van zaken. Hierdoor moet er worden overlegd, onderhandeld, oplossingen zoeken, en moeten ze geven en nemen om tot een spel te komen, dat alle deelnemers leuk vinden.
tips voor docenten
maak een kast klaar in je klas voor de "loose parts" en vraag ouders materiaal mee te nemen als bierdoppen, kurken, wc-rollen, takken, stenen, touw, elastiekjes, prikkers, ....
maak een hoek met materiaal voor fantasie-spel: keukentje en poppenhoek, maar denk ook eens aan een poppenkast met handpoppen, doeken om hutten/tenten mee te maken, verkleedkleren (ook stoere voor jongens).
Hebben je kinderen net een toets gemaakt of daarvoor geleerd? Ga naar buiten. Naar een plek in het bos en laat ze daar spelen. Er is genoeg te doen, geloof me.
probeer een growth mindset te stimuleren. Door kinderen te stimuleren om te houden van uitdagingen, nieuwsgierig te zijn naar fouten, te genieten van inspanning en te blijven leren.
mogelijkheden binnen het regulier onderwijs
Wat zou het geweldig zijn om een school helemaal in te richten op gepersonaliseerd en ontdekkend leren. Je zou een atelier, science-lab, werkplaats, bibliotheek met loungeplekken en een kantine met gezond eten willen hebben. Overal plekken om samen of alleen aan een project te werken, snelle computers en internet. En natuurlijk een prachtige buitenruimte met natuurlijke speelplekken voor de jonge kinderen, klimbomen en boomhutten voor de grotere kids en .... nou ja we dromen verder.
Realistischer voor nu, is om te kijken hoe "vrij om te leren" vorm te geven is het reguliere onderwijs. Stress-vrij, creatief, vaak sociaal én dus leerzaam.
Bronnen en interessante links
Dit artikel verscheen eerder op LinkedIn